20-39

CONTENT ANALYSIS OF DYSLEXICAL TEXTS FROM CHILDREN WHO ATTEND SPECIAL CLASSES IN THE DEPARTMENT OF IOANNINA (GREECE). : AN ESSAY OF APPROACH AND DELIMITATION OF "DYSLEXIC BEHAVIOR" SYNDROME ".

• Σταύρου, Λάμπρος

Η ερευνά μας στηρίχθηκε στη μελέτη 243 δυσλεξικών κειμένων μαθητών ειδικών τάξεων, από Α' έως ΣΤ' Δημοτικού της περιοχής Ηπείρου. Ως μέθοδος έρευνας χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση περιεχομένου, η οποία στηρίχθηκε στη συχνότητα εμφάνισης των συμπτωμάτων, ως προς το φύλο, την ηλικία και το σύμπτωμα. Μελετήθηκαν συνολικά 13 κατηγορίες συμπτωμάτων, ως προς τη συχνότητα εμφάνισης τους: (ί) στα δύο φύλα όλων των σχολικών τάξεων, (ii) στο κάθε φύλο χωριστά και στην κάθε τάξη και (iii) στο κάθε φύλο συνολικά όλων των τάξεων. Οι 13 κατηγορίες συμπτωμάτων είναι οι ακόλουθες 1. Αντιστροφή γραμμάτων ή κατοπτρική γραφή, π.χ. ε αντί 3, ρ αντί 9 2. Σύγχυση γραμμάτων που μοιάζουν μεταξύ τους, π.χ. δ αντί θ, β αντί φ 3. Παράλειψη γραμμάτων και, κυρίως, τελικών 4. Μετάθεση γραμμάτων στις λέξεις, που οδηγεί σε αναστροφή λέξεων, π.χ. να - αν, δια – ιδα 5. Σύγχυση λέξεων που μοιάζουν οπτικά ή ακουστικά, π.χ. νόμος – μόνος 6. Παράλειψη συλλαβών 7. Προσθήκες γραμμάτων εκεί όπου δεν υπάρχουν 8. Χρήση κεφαλαίων γραμμάτων ανάμεσα σε μικρά 9. Αλλόκοτοι και αλλόμορφοι τονισμοί των λέξεων 10. Δισευθυγραμμία - αστάθεια γραμμής 11. Ανομοιομορφία στη γραφή μιας λέξης μέσα στο ίδιο κείμενο 12. Ομαδοποίηση συλλαβών – διάσπαση της λέξης, π.χ. κα τα λα βα 13. Γραφή λέξεων με ένα μόνο γράμμα ή μια συλλαβή Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση μελετήθηκαν και οι 13 παραπάνω κατηγορίες συμπτωμάτων, ενώ στη δεύτερη επιλέχτηκαν για μελέτη μόνο οι υπ' αριθμ. 2, 3, 10 και 12, ως οι σημαντικότερες και οι χαρακτηριστικότερες για λόγους που αφορούν τόσο στη σημαντικότητα της ερμηνευτικής δυναμικής τους, όσο και στα ευρήματα της πρώτης φάσης της έρευνας. Σύμφωνα με την τελευταία: (i) η συχνότητα εμφάνισης των συμπτωμάτων αυτών είναι μεγαλύτερη στις Β' & Γ' τάξεις Δημοτικού και (ii) τα αγόρια παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης τους σε σχέση με τα κορίτσια. Τα ευρήματα της δεύτερης φάσης συνάδουν με εκείνα της πρώτης (φάσης). Ειδικότερα, σημειώνουμε: (Ι) ότι, ως προς την εκδήλωση και των τεσσάρων παραπάνω κατηγοριών συμπτωμάτων, τα ποσοστά εμφάνισης τους είναι συγκριτικά ανάλογα ανάμεσα στα δύο φύλα. (II) ότι η δεύτερη κατηγορία συμπτωμάτων, σύγχυση γραμμάτων, είναι η επικρατέστερη, εύρημα που μας κάνει να σκεφθούμε ότι η μέθοδος έμμεσης εισαγωγής (μύησης) τον παιδιού στα γραπτά σύμβολα στο νηπιαγωγείο, όπως και εκείνη της άμεσης εισαγωγής του στο δημοτικό σχολείο, δεν είναι η ενδεδειγμένη. (III) ότι ως καταλληλότερη σχολική τάξη για τη διάγνωση της δυσλεξικής συμπεριφοράς είναι η Β ' Δημοτικού, γεγονός που πρέπει να μας κάνει εξαιρετικά επιφυλακτικούς για την προσπάθεια οριστικής εντόπισης της στην Α' Δημοτικού, δεδομένου ότι στην τελευταία αυτή ο μαθητής μυείται εξελικτικά στην εκμάθηση των διαδικασιών ανάγνωσης και γραφής. (IV) ότι οι παράγοντες, οι οποίοι ενοχοποιούνται για την εμφάνιση της δυσλεξικής συμπεριφοράς, πρέπει να μελετώνται συνθετικά, "δυναμικά", συγκριτικά και ξεχωριστά για κάθε περίπτωση μαθητή με σκοπό την εξατομικευμένη κάθε φορά προσέγγιση της δυσλεξικής συμπεριφοράς τους τόσο όσον αφορά στην αιτιολόγηση της, όσο και στην διορθωτική αγωγή. (V) ότι ο διαμεσολαβητικός ρόλος του βιώματος του υποκειμένου - παιδιού - μαθητή και της διαχείρισης της δυναμικής της παιδαγωγικής σχέσης αποτελούν sine qua non υπόβαθρο της ψυχοπαιδαγωγικής παρέμβασης.

• Educational sciences

• Education, Elementary

Εξελικτική δυσλεξία, δυσλεξική συμπεριφορά, μαθησιακές δυσκολίες, ανάλυση περιεχομένου, σημασιολογικές κατηγορίες, σωματικό σχήμα., developmental dyslexia, content analysis, semantic category, body scheme, learning disabilities

1. AARON P.G., (1989), Dyslexia and Hyperlexia, Dordrecht: Kluwer Academic Pubi.ANZIEU D., (1985), Le Moi-peau, Paris: Dunod.BAKKER D.J., (1972), Temporal order in distrubed reading. Rotterdam: University Press.ΒΑΜΒΟΥΚΑΣ M., (1991), Εισαγωγή στην ψυχοπαιδαγωγική έρευνα και μεθοδολογία, Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη, σσ. 203-345.BEAUCHESNE Μ., GIBELLO Β., (1991), Traité de psychopathologie infantile, Paris: PUF.BENTON A.L., (1959), Right-left discrimination and fìnger localization. New York: Hoeber-Harper.COLTHEART M., MARTERSON J., BYNG S., PRIOR M., RIDDOCH M.J., (1983), Surface Dyslexia, Quarterly Journal of Experimental Psychology, 469-495.COX M.V., (1992), Children's drawings, London: Penguin.DAVIS A.M., (1983), Contextual sensitivity in young children's drawings, Journal of Experimental Child Psychology, 35, 478^4-86.DEH ANT Α., (1968), Etude expérimentale des méthodes d'apprentissages de la lecture, Louvain: Libraire Universitaire.ECHENNE B. et al., (1991), Dyslexie développementale: exemple d'évaluation en milieu neuropédiatrique, ANAE, 4, 177-182.FERAND P., (1991), Nécessité de dépistage et du traitement précoce en Orthophonie, Paris: Entretien de Bichat.GARDOU C, STAVROU L., (1995), The intelligence and education of handicap children according Binet, Travail présenté au congrès international de psychologie, Athènes, 2-7 Juillet, 1995.GIBELLO B., (1976), Dysharmonie cognitive; Dyspraxie, dysgnosie, dyschronie: des anomalies de l'intelligence qui permettent de lutter contre l'angoisse dépressive, Revue de neuropsychiatrie infantile, 24, 439-452.GIBELLO B., (1984), L'enfant à l'intelligence troublée, Paris: Centrurion.GIBELLO B., (1985), Les retards ou regressions du raisonnement. Note sur un cognitif nouveau. Numéro spécial sur les troubles du raisonnement, Neuropsych. Enfance & Adolescence. 33(1), 3-11.GIBELLO B., (1990), Les contenants de pensée et leur psychopathologie, Annales de Psychiatrie, 5, 2, 147-153GIBELLO Β., (1991), Psychopathologie des contenants de pensée cognitifs, L'évolution Psychiatrique, 56, 1, 79-87.GIBELLO B., (1995), La pensée décontenancée. Paris: Bayard.GIBSON E.J., PICK Α., OSSER Η., HAMMOND M., (1962), The role of graphemephoneme correspondance in the perception of words, American Journal of Psychology, 75,554-570.GOMBERT J.E., (1990). Le développement métalinguistique, Paris: PUF.JALLEY M., (1981), Wallon, lecteur de Freud et Piaget, Paris: Éditions sociales.JALLEY M., (1989), Les stades du développement en psychologie de l'enfant et en psychanalyse, Encyclopaedia universalis.KHOMSI Α., (1989), Evaluer la compétence en lecture, Travaux de Psycholinguistique, No 2, Université de Nantes.ΚΑΡΑΠΕΤΣΑΣ Α., (1991), H δυσλεξία στο παιδί. Διάγνωση και θεραπεία, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.LACAN J., (1973), Les Quatre Concepts fondamentaux de la psychanalyse, Paris: Seuil.LACAN J., (1975), Livre XX, Encore (1972-1973).LACAN J., (1991), Livre VIII, Le Transfert (1969-1970), Paris: Seuil.LECOCQ P., (1991), Apprentisage de la lecture et dyslexie, Liège: Mardaga.LERBET G., (1993), Approche systémique et production du savoir, Paris: L'Harmattan.LERBET G, (1993), Système, personne et pédagogie, Paris: ESF.LURIA Α., (1973), The working brain. Harmondsworth: Penguin Books.LYLE J.G., GO YEN J.D., (1975), Effect of speed of exposure and difficulty of discrimination on visual recognition of retarded readers, Journal of Abnormal Psychology, 84, 637-676.MILES E., (1990), Bangor Dyslexia Teaching System, London: Whurr.MILES T., GILROY S., (Ì9S6), Dyslexia at College, Methuen.MILES T.R., MILES E., (1991), Dyslexia: A Hundred Years On, Milton Keynes, OU Press.MILES T.R., MILES E., (eds), (1992), Dyslexia and Mathematics, London, New York: Routledge.MILES T.R., (1983a), Bangor Dyslexia Test, Cambridge: Learning Development Aids.MILES T.R., (1983b), Dyslexia: The Pattern of Difficulties, London: Collins Educational.MILLER R., KLEIN C, (1986), Making Sence of Spelling, London: DCLD.MISÉS R., (1973), Réévaluations dans l'approche psychopathologie des déficients intellectuels, Confrontations psychiatriques, No 10, Éditions Spéciales.MISES R., (1977), Dysharmonie évolutive de l'enfant, L'Information psychiatrique, Vol. 53, No 9.MISÉS R., PERRON R., (1983), Débilité mentale et échec scolaire, Confrontations psychiatriques, No 23, Paris: Éditions Spéciales.MOLL J., (1989), La pédagogie psychanalytique, Paris: Dunod.ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ Γ., (198), Θεωρητική γλωσσολογία, Αθήνα, 27.ΜΠΕΛΛΑΣ Θ., (1993), Μεθοδολογία της ψυχοπαιδαγωγικής έρευνας, Ιωάννινα: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, σσ. 98-260.NAIDOO S., (1972), Symposium on reading disability: Specific developmental dyslexia. British Journal of Educational Psychology, 41, 19-22.NELSON H.E., (1974), The aetiology of specific spelling disabilities. In WADE B.,WEDELL K., (Eds), Spelling Task and learner, Birmingham: Universilty of Birmingham.ORTON S.T., (1937), Reading, writting and speech problems in children, New York: W.W. Norton.POLLOCK J., WALLER E., (1994), Day-to-day dyslexia in the classroom, London: Routledge.PAVLIDIS G., (1980), La clé de la dyslexie, Psychologie, 49-58.ΠΟΡΠΟΔΑΣ Κ., (1990), Δυσλεξία: Η ειδική διαταραχή στη μάθηση του γραπτού λόγου - Ψυχολογική θεώρηση, Αθήνα.REASON R., BOOTE R., (1986), Learning Difficulties in Reading and Writing: A Teacher's Manual. Windsor: NFER Nelson.REASON R., BROWN P., COLE M., GREGORY M., (1988), Does the "specific" in specific learning difficulties make a difference to the way we teach? Support for Learning, 3, 4, 230-6.RIEBEN L., PERFETTI Ch., (1989), U apprenti-lecteur. Neuchâtel: Delachaux et Niestlé.SAUSSURE F. de., (1972), Cours de linguistique générale, Paris: Payot.SNOWLING M., (1987), Dyslexia: A Cognitive Developmental Perspective, Oxford: Blackwell.SNOWLING M., (1990), Dyslexia in childhood: a cognitive-developmental perspective, InPumfrey P.D., Elliott CD., (eds), Children's Difficulties in Reading, Spelling and Writing, London: Falmer Press.SNOWLING M., (1990), Dyslexia: A Cognitive Developmental Perspective, Blackwell.SNOWLING M., (1991), Children's Written Language Difficulties, London: NFER Nelson.SNOWLING M., (1993), Specific learning difficulties: A cognitive developmental perspective. Paper presented at two-day conference. Edinburgh: Centre for Specific Learning Difficulties, Moray House.SNOWLING, M., (1993), What causes variation in dyslexic reading, Paper presented at the Rodin Academy for the Study of Dyslexia, October 1993 Conference, London.SNOWLING, M, THOMSON M., (Eds), (1991), Dyslexia - integrating theory and practice, London: Whurr Publishers.SPRINGER S.P., (1989), Left Brain, Right Brain, London: Freeman.ΣΤΑΥΡΟΥ Α., (1995), Π^ρικότητα, γραφή και διαταραχές της ψυχοκινητικής εξέλιξης παιδιών 5-7 ετών, Ανακοίνωση στο 4° Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ψυχολογίας, 2-7 Ιουλίου 1995, Αθήνα.ΣΤΑΥΡΟΥ Α., (1995), To test Rorschach σε τρία παιδιά με προβλήματα συμβολοποίησης. Ανάλυση τριών περιπτώσεων, Ανακοίνωση στο 4° Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ψυχολογίας, 2-7 Ιουλίου 1995, Αθήνα.STAVROU L., FIJALKOW J., (1997), Les modalités de copie et le niveau de maîtrise de l'écrit par l'enfant, Επιστημονική Επετηρίδα Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπαγωγών της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, τόμος Α'.STAVROU L., GIBELLO Β., SARRIS D., (1997), Les problèmes de symbolisation chez l'enfant déficient mental: Approche conceptuelle et étude clinique, Επιστημονική Επετηρίδα του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών της Σχολής Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, τόμος Α'.TALLAL P., (1980), Auditory temporal perception, phonics and reading disabilities in children, Brain and language, 9, 182-198.TEMPLE CM., (1985), Surface Dyslexia and the Development of Reading, in K.E. Patterson, J .C Marschall et M. Coltheart (eds.): Surface Dyslexia, Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.TEMPLE CM., (1985), Reading with Partial Phonology: Development Phonological Dyslexia, Journal of Psycholinguistic Research, 14, 6, 523-541.TEMPLE CM., MARSHALL J.C, (1983), A Case Study of Developmental Phonological Dyslexia, British Journal of Psychology, 74, 517-533.THOMAS G.V., SILK A.M., (1990), An introduction to the psychology of children's drawings, Hemel Hemstead: Havvester Wheatsheaf.THOMSON M., WATKINS W., (1990), Dyslexia: A Teaching Handbook, London: Whurr Publishers.THOMSON M.E., (1984), Developmental Dyslexia, London: Edward Arnold.THOMSON M.E., (1989a), Developmental Dyslexia: Its Nature, Assessment and Remediation, London, Cole and London: Whurr.THOMSON Μ.Ε., (1990), Evaluating teaching programmes for children with specific learning difficulties, in Pumfey P.D., Elliot CD., (eds), Children's difficulties in reading, spelling and writing. London: Falmer Press.TOPPING K.J., (1993), Parents and peers as tutors for dyslexic children. In Reid G. (ed), Specific Learning Difficulties (Dyslexia) Perspectives on Practices, Edinburgh: Moray House Publications.ΤΖΟΥΛΗΣ Α., (1996), Ψυχανάλυση και λογοτεχνία, Αθήνα: Εκδόσεις Οδυσσέας, σσ. 309-326.ΤΖΟΥΡΙΑΔΟΥ Μ., (1979), Δυσκολίες ανάγνωσης σε συνάρτηση με τις ψυχογλωσσικές και αντιληπτικές ^τουργίες του παιδιού, Ιωάννινα: Εκδ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.WATTEAU Ν., DELBART L., HALLOO ΜΗ., (1991), Etude comparative d'enfants dyslexiques et bons lecteurs dans des épreuves de perception de rythmes, Bulletin de Psychologie, XLV, 28-40.WITELSON S.F., (1974), Hemispheric specialization for linguistic and nonlinguistic tactual perception using a dichotomous stimulation technique, Cortex, 11, 3-17.ZAIDEL E., (1978), The elusive right hemisphere of the brain, Engineering and Science, Sept.-Oct., 10-32.