305-322

• Ακρίβου, Ευαγγελία
• Μπονώτη, Φωτεινή
• Δερμιτζάκη, Ειρήνη

Στόχος της παρούσας έρευνας ήταν να διερευνήσει τις αντιλήψεις παιδιών σχολικής ηλικίας σχετικά με το φαινόμενο της οικονομικής κρίσης. Το δείγμα αποτέλεσαν 160 μαθητές της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης δημοτικών σχολείων μιας μεσαίου μεγέθους πόλης της περιφέρειας. Οι μαθητές αρχικά απάντησαν σε ένα ερωτηματολόγιο που εξέταζε τις αντιλήψεις τους για την οικονομική κρίση. Ειδικότερα, κλήθηκαν να ορίσουν και να νοηματοδοτήσουν την οικονομική κρίση μέσα από δύο ανοικτές ερωτήσεις, αλλά και να απαντήσουν σε 45 ερωτήσεις τύπου Likert, οι οποίες εστιάζονται στις επιπτώσεις της κρίσης στην ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη, τη συμπεριφορά τους, τη σχολική ζωή, τις οικογενειακές σχέσεις, καθώς και την κοινωνία. Στη συνέχεια, απεικόνισαν σχεδιαστικά το πρώτο πράγμα που ερχόταν στο μυαλό τους στο άκουσμα των λέξεων οικονομική κρίση. Η έρευνα ολοκληρώθηκε με τη διεξαγωγή συνεντεύξεων σε δείγμα 10 μαθητών, οι οποίες είχαν ως στόχο τη βαθύτερη κατανόηση του προς διερεύνηση θέματος. Τα ευρήματα ανέδειξαν ότι τα παιδιά κατανοούν τι σημαίνει «οικονομική κρίση», προσεγγίζοντάς την κυρίως ως ένα οικονομικό και κοινωνικό φαινόμενο. Φαίνεται, ακόμη, ότι από την πληθώρα των επιπτώσεων που συνοδεύουν την οικονομική κρίση οι μαθητές διακρίνουν ικανοποιητικά τις κοινωνικές, ψυχολογικές-συναισθηματικές, οικονομικές επιπτώσεις της, καθώς και τις επιπτώσεις της στη σχολική και οικογενειακή ζωή. Η ανάλυση των συνεντεύξεων ανέδειξε τις σκέψεις τους για τις ποικίλες αρνητικές επιπτώσεις στους διάφορους τομείς της ζωής των ανθρώπων καθώς και τα συνεπακόλουθα συναισθήματά τους.

• Educational sciences

• Εκπαίδευση

παιδιά, οικονομική κρίση, αντιλήψεις, παιδικά σχέδια, children, financial crisis, perceptions, children’s drawings

1. Anderson, R., Dubois, H., Leoncikas, T., & Sándor, E. (2012). Third European Quality of Life Survey - Quality of life in Europe: Impacts of the crisis. Luxembourg: Publications Office of the European Union. Τόπος έκδοσης DOI: 10.2806/42471Βαρουφάκης, Γ. (2011). Κρίσης Λεξιλόγιο: Οι οικονομικοί όροι που μας καταδυναστεύουν. Αθήνα: Ποταμός.Bolger, K. E., Patterson, C. J., Thompson, W. W. & Kupersmidt, J. B. (1995). Psychosocial Adjustment among Children Experiencing Persistent and Intermittent Family Economic Hardship. Child Development, 66(4), 1107-1129.Brechet, C., Baldy, R. & Picard, D. (2009). How does Sam feel? : Children’s labelling and drawing of basic emotions. British Journal of Developmental Psychology, 27(3), 587-606. DOI: 10.1348/026151008X345564Cameron, L. A. (2001). The impact of the Indonesian financial crisis on children: An analysis using the 100 villages data. Bulletin of Indonesian Economic Studies, 37(1), 43-64. DOI: 10.1080/000749101300046492Christopoulou, M. (2013). Exploring the Socio-Politics of the Greek Debt Crisis in a Primary Art Classroom: A Political Cartooning Project. International Journal of Art & Design Education, 32(1), 44-54. DOI: 10.1111/j.1476-8070.2013.01757.xChristopoulou, M. (2014). Children’s drawing and telling of the multiple facets of the Greek financial crisis. Visual Inquiry: Learning & Teaching Art, VI 3 (1) pp. 41–52. doi: 10.1386/vi.3.1.41_1Cohen, L. & Manion, L. (1994). Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας. Αθήνα: Μεταίχμιο.Dercon, S. (2008). Children and the Food Price Crisis. Young Lives Policy Brief 5, Oxford: Young Lives.Dornan, P. (2010). Understanding the Impacts of Crisis on Children in Developing Countries: Young Lives Round 3 Preliminary Findings. Oxford: Young Lives.Duryea, S. & Morales, M. (2011). Effects of the Global Financial Crisis on Children’s School and Employment Outcomes in El Salvador. Development Policy Review, 29(5), 527-546.Elder, G. H., Jr., Van Nguyen, T. & Caspi, A. (1985). Linking Family Hardship to Children's Lives. Child Development, 56(2), 361-375.Espey, J. & Garde, M. (2010). The global economic crisis: Balancing the books on the backs of the world’s most vulnerable children? G20 Brief, London: Save the Children UK.Φατούρου, Μ. (2010). Εργασία και ανεργία: ψυχολογικές επιπτώσεις. Εγκέφαλος, 47(4), 176-180.Fildis, A., T. (2011). The welfare of women and children during the global economic crisis. Trakya University Journal of Social Science, 13(2), 297-308.Fritz, G. K. (2009). The economic crisis is our children’s crisis too. Editor’s Commentary. Brown University Child and Adolescent Behavior Letter.Gross, J., & Hayne, H. (1998). Drawing Facilitates Children’s Verbal Reports of Emotionally Laden Events. Journal of Experimental Psychology, 4(2), 163-179. DOI: 10.1037/1076-898X.4.2.163Harper, C. (2009). Children in times of economic crisis: Past lessons, future policies. London: Unicef. Ανακτήθηκε από http://dev.odiorg.chaptermediadevelopment.com/sites/odi.org.uk/files/odi-assets/events-presentations/510.pdfHarper, C. & Jones, N. (2011). Impacts of Economic Crises on Child Well-being. Development Policy Review, 29(5), 511-526. DOI: 10.1111/j.1467-7679.2011.00544.xHarper, C., Jones, N., Pereznieto, P. & McKay, A. (2011). Promoting Children’s Well-being: Policy Lessons from Past and Present Economic Crises. Development Policy Review, 29(5), 621-641. DOI: 10.1111/j.1467-7679.2011.00550.xHossain, N. & McGregor, J. A. (2011). A ‘Lost Generation’? Impacts of Complex Compound Crises on Children and Young People. Development Policy Review, 29(5), 565-584. DOI: 10.1111/j.1467-7679.2011.00547.xIEG (Independent Evaluation Group). (2010). The World Bank Group’s Response to the Global Economic Crisis—Phase I. Washington, DC: World Bank. DOI: 10.1596/978-0-8213-8665-1ILO (International labour organization). (2009). Global employment trends 2009. ILO: Geneva. Ανακτήθηκε στις 21/12/2010, από http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@dgreports/@dcomm/documents/publication/wcms_101461.pdfJolley, R. R. (2010). Children and pictures: Drawing and understanding.West Sussex:Wiley- Blackwell.Kane, J. (2009). What the Economic Crisis Means for Child Labour. Global Social Policy, 9(1), 175-196. DOI: 10.1177/1468018109106890Kawewe, S. M. & Dibie, R. (2000). The Impact of Economic Structural Adjustment Programs [ESAPs] on Women and Children: Implications for Social Welfare in Zimbabwe. Journal of Sociology and Social Welfare, 27(4), 79-107.Liker, J. K. & Elder, G. H., Jr. (1983). Economic Hardship and Marital Relations in the 1930s. American Sociological Review, 48(3), 343-359.McLoyd, V. C. (1990). The Impact of Economic Hardship on Black Families and Children: Psychological Distress, Parenting, and Socioemotional Development. Child Development, 61(2), 311-346. DOI: 10.1111/j.1467-8624.1990.tb02781.xMendoza, R. (2009). How economic shocks affect poor households and children. Social and economic policy working briefs. Unicef Policy and Practice: UNICEF Ανακτήθηκε από http://www.unicef.org/socialpolicy/files/How_economic_shocks_affect_final.pdfMisailidi, P., Bonoti, F., & Savva, G. (2012). Representations of loneliness in children’s drawings. Childhood, 19(4), 523-538. DOI: 10.1177/0907568211429626Mok, K. H., Lawler, J. & Hinsz, S. B. (2009). Economic Shocks in Education: Analysis of the 1997 Asian Financial Crisis and Lessons for Today. Global Social Policy, 9(1), 145-173. DOI: 10.1177/1468018109106889Μπαλούρδος, Δ. & Σπυροπούλου, Ν. (2011). Πορτραίτα της φτώχειας στην Ελλάδα της κρίσης. Στο Α. Μουρίκη, Δ. Μπαλούρδος, Ο. Παπαλιού, Ν. Σπυροπούλου, Ε. Φαγαδάκη, & Ε. Φρονίμου (Επιμ.), Το Κοινωνικό Πορτραίτο της Ελλάδας 2012 (σ. 157-179). Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών.Ντολιοπούλου, Ε. (2013). Aντιλήψεις νηπίων για την οικονομική κρίση: Μια μελέτη περίπτωσης στην Ελλάδα. Προσχολική & Σχολική Εκπαίδευση, 1(1), 108-129. e-ISSN: 2241-7206.Ortiz, I., Chai, J., Cummins, M. & Vergara, G. (2010). Prioritizing Expenditures for A Recovery for All. A Rapid Review of Public Expenditures in 126 Developing Countries. Unicef Social and Economic Policy Working Paper. Διαθέσιμο στο SSRN: http://ssrn.com/abstract=1745469Παπαϊωάννου, Γ. (29 Δεκέμβριος 2013). Η Ελλάδα που χάνεται! Ανακτήθηκε στις 31/12/13, από http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=552790Parks, W., Abbott, D. & Wilkinson, A. (2009). Protecting Pacific Island children and women during economic and food crises: A working document for advocacy, debate and guidance. Suva: UNICEF Pacific, UNDP Pacific Centre, UNESCAP Pacific Operations Centre.Patel, Μ. (2009). Economic Crisis and Children: An Overview for East Asia and the Pacific. Global Social Policy, 9(1), 33-54. DOI: 10.1177/1468018109106884Paxson, C. & Schady, N. (2005). Child Health and Economic Crisis in Peru. The World bank economic review, 19(2), 203-223. DOI: 10.1093/wber/1hi011Ramesh, M. (2009). Economic Crisis and its Social Impacts: Lessons from the 1997 Asian Economic Crisis. Global Social Policy, 9(1), 79-99. DOI: 10.1177/1468018109106886Richardson, D. (2010). Child and Family Policies in a Time of Economic Crisis. Policy Review. Children & Society, 24, 495-508. DOI:10.1111/j.1099-0860.2010.00334.xRobson, C. (2010). Η Έρευνα του Πραγματικού Κόσμου: Ένα μέσον για κοινωνικούς επιστήμονες και επαγγελματίες ερευνητές, Β΄ έκδοση. Αθήνα: Gutenberg.Shah, C. P., Kahan, M. & Krauser, J. (1987). The health of children of low-income families (Current Review). CMAJ, 137, 485-490.Sigurdsen, P., Berger, S. & Heymann, J. (2011). The Effects of Economic Crises on Families Caring for Children: Understanding and Reducing Long-term Consequences. Development Policy Review, 29(5), 547-564. DOI: 10.1111/j.1467-7679.2011.00546.xSobolewski, J. M. & Amato, P. R. (2005). Economic Hardship in the Family of Origin and Children’s Psychological Well-Being in Adulthood. Journal of Marriage and Family, 67(1), 141-156. DOI: 10.1111/j.0022-2445.2005.00011.xStillman, S. & Thomas, D. (2008). Nutritional Status During an Economic Crisis: Evidence from Russia. The Economic Journal, 118(531), 1385–1417. DOI: 10.1111/j.1468-0297.2008.02174.xΣυνήγορος του Παιδιού. (2011-2012). Οι συνέπειες της κρίσης στη ζωή των μαθητών: έρευνα των εφήβων συμβούλων του Συνηγόρου του Παιδιού. Ανακτήθηκε στις 05/12/2013, από http://www.0-18.gr/gia-megaloys/nea/oi-synepeies-tis-krisis-sti-zoi-ton-mathiton-ereyna-ton-efibon-symboylon-toy-synigoroy-toy-paidioy«Συν-φροντίζω». (2012) Στηρί-Ζωντας στην κρίση. Ανακτήθηκε στις 10/10/13, από http://www.connecting4caring.gr/research/active/c4cSuryahadi, A., Priyambada, A. & Sumarto, S. (2005). Poverty, School and Work: Children during the Economic Crisis in Indonesia. Development and Change, 36(2), 351-373. DOI: 10.1111/j.0012-155X.2005.00414.xUnicef. (2009a). A Matter of Magnitude: The Impact of the Economic Crisis on Women and Children in South Asia. Kathmandu, Nepal: UNICEF Regional Office for South Asia.Unicef. (2009b). Impact of the Global Economic Crisis on Children in East Asia and the Pacific: A mid-year update on UNICEF Policy and Programme Responses. Social Policy and Economic Analysis Section. Bangkok: UNICEF Regional Office for East Asia and the Pacific.Unicef. (2012). Η κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα 2012. Έκθεση για λογαριασμό της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής Unicef. Αθήνα: Unicef.Unicef. (2013). Η κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα 2013. Έκθεση για λογαριασμό της Ελληνική Εθνική Επιτροπή Unicef. Αθήνα: Unicef.