95-114

Η περίεργη ομιλία ενός Αθηναίου διδασκάλου (1669), όπως μας την παρέδωσε ο Sieur de La Guilletière.

• Argyriou, Asterios

Το ταξιδιωτικό αφήγημα Αθήνα αρχαία και νέα (Παρίσι 1675) του Sieur de La Guilletière περιέχει (βιβλίο Γ', σσ. 238-248) μια περίεργη ομιλία, που υποτίθεται ότι εξεφώνησε, την Κυριακή 24 Απριλίου 1669, στο σχολείο της Αθήνας, ο ιερομόναχος Δαμασκηνός. Σκοπός της ομιλίας ήταν να αντικρούσει τους σοφούς Φράγκους επισκέπτες, των οποίων ο θαυμασμός για τους αρχαίους Έλληνες μόνο με την περιφρόνηση τους για τους σύγχρονους τους Έλληνες θα μπορούσε να συγκριθεί. Τα προβλήματα που παρουσιάζει η μελέτη του κειμένου αυτού είναι πολλά. Αν υποθέσουμε ότι ο La Guilletière είναι ένα φανταστικό πρόσωπο και ότι το ταξίδι που αφηγείται δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, τότε πώς το κείμενο του λόγου περιήλθε στα χέρια του Guillet, του πραγματικού συγγραφέα του βιβλίου; Κι αν ο Δαμασκηνός δεν εξεφώνησε την ομιλία, είναι άραγε ο συγγραφέας της ή το κείμενο αυτό γράφτηκε από τους καπουκίνους ιεραποστόλους που ήταν εγκατεστημένοι στην Αθήνα από το 1659; Και σε τι απέβλεπε το εγχείρημα τους; Το σπουδαιότερο πρόβλημα που θέτει η παράδοξη αυτή ομιλία είναι αναντίρρητα το ιδεολογικό της περιεχόμενο. Στα 1669, οι άπιστοι Τούρκοι και οι χριστιανοί Φράγκοι διεξάγουν τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο μεταξύ τους σε ελληνικά εδάφη και τα βλέμματα όλου του κόσμου είναι στραμμένα στα τείχη του Χάνδακα. Για τον λόγο ακριβώς αυτόν το ιδεολογικό περιεχόμενο της ομιλίας προκαλεί μεγάλη έκπληξη στον αναγνώστη. Το ερώτημα που τίθεται είναι: Ο αποδιδόμενος στον ιερομόναχο Δαμασκηνό λόγος εκφράζει το ιδεολογικό πιστεύω της πολιτικής και θρησκευτικής σκέψης μιας ορισμένης μερίδας του ορθόδοξου κόσμου; Μήπως απεναντίας, είναι κατασκεύασμα των ίδιων των «Φράγκων», οπότε πρέπει να εξετάσουμε τους ειδικούς λόγους που ώθησαν τον πραγματικό συγγραφέα της ομιλίας να συντάξει το ψευδώνυμο κείμενο;

• Languages and Literature

• Λογοτεχνία