The Chorus in the Heracles and the Iphigeneia in Tauris of Euripides
Part of : Ελληνικά : φιλολογικό, ιστορικό και λαογραφικό περιοδικό σύγγραμμα ; Vol.49, No.1, 1999, pages 7-27
Issue:
Pages:
7-27
Parallel Title:
Ο χορός στον Ηρακλή και την Ιφιγένεια εν Ταύροις του Ευριπίδη
Author:
Abstract:
Ο ρόλος του χορού στο αρχαίο ελληνικό δράμα ακολούθησε σταθερά μια πορεία συρρίκνωσης, κυρίως ποσοτικής αλλά και ποιοτικής, ώσπου έφτασε στα εμβόλιμα άσματα του 4ου αι. Αν και έχει υποστηριχτεί ότι τα σπέρματα της παρακμής είναι φανερά στο έργο του Ευριπίδη η εξέταση των δύο έργων της ώριμης περιόδου του ποιητή στο άρθρο οδηγεί στο αντίθετο συμπέρασμα. Αν και ποσοτικά η παρουσία του χορού είναι σχετικά περιορισμένη και στα δύο, ο χορός διαγράφεται πολύ καθαρά ως χαρακτήρας και, με τις συνεχείς αναφορές του σε ένα μοτίβο, συμβάλλει ουσιαστικά στην παρουσίαση βασικών θεμάτων των έργων και κυρίως του σημαντικότερου, του αμφίσημου ρόλου του θείου στις ανθρώπινες υποθέσεις. Στον Ηρακλή ο χορός των Θηβαίων γερόντων τονίζει την αδυναμία του και το γεγονός ότι η μόνη δύναμη και παρηγοριά που του έχει απομείνει είναι το τραγούδι. Η έμφαση αυτή με τις ποιητολογικές της προεκτάσεις οδήγησε σε λανθασμένες ερμηνείες. Μια από τις πιο δημοφιλείς, του Hugh Parry, αφορά το πολυσυζητημένο δεύτερο στάσιμο και υποστηρίζει ότι ο χορός τονίζει τη μουσική του ικανότητα για να εξυψώσει την αρετή του Ηρακλή, όπως συνηθίζουν να κάνουν επινίκιοι χοροί. Η άποψη είναι εσφαλμένη γιατί παραγνωρίζει το γεγονός ότι για τους γέροντες του χορού ο Ηρακλής είναι σχεδόν θεός που σε καμιά περίπτωση δεν χρειάζεται την εγκωμιαστική ενίσχυση τους. Τιμώντας τον ήρωα τους με λατρευτικά τραγούδια ο χορός βρίσκει μέσα από τη μουσική και την ευσέβεια ανακούφιση από τα δεινά του γήρατος. Η ευσεβής αυτή στάση δοκιμάζεται σκληρά και αλλάζει στο δεύτερο τμήμα του έργου όπου ο χορός εκφράζει για πρώτη φορά δυσαρέσκεια με τους θεούς και παύει να θρηνεί για την αδυναμία του, προφανώς γιατί συνειδητοποιεί ότι τέτοιοι περιορισμοί δεν έχουν νόημα και οι άνθρωποι είναι τελείως αβοήθητοι. Παρόμοιο σχήμα αλλά με αντίθετο αποτέλεσμα παρατηρείται και στην Ιφιγένεια εν Ταύροις. Ο χορός των Ελληνίδων δούλων του ιερού τονίζει τη νοσταλγία του για την Ελλάδα και αποφεύγει με προσοχή αναφορές στους θεούς. Μόνο στο τελευταίο στάσιμο, όταν έχει αρχίσει να φαίνεται ότι οι θεοί δεν έχουν εγκαταλείψει τους πρωταγωνιστές, ο χορός υμνεί τον Απόλλωνα χωρίς να αναφερθεί καθόλου στον εαυτό του. Ο χορός γίνεται έτσι το πρώτο «πρόσωπο» του έργου που διακηρύσσει ανεπιφύλακτα την πίστη του στους θεούς προοιωνίζοντας το τέλος του δράματος
Subject:
Subject (LC):
