25-77

• Jacoby,  David

Το βυζαντινό-αιγυπτιακό εμπόριο κατά την περίοδο από το 950 περίπου και μέχρι το 1204 δεν έχει ουσιαστικά μελετηθεί από τους ιστορικούς που ασχολούνται με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, τις ισλαμικές χώρες ή τη μεσογειακή οικονομία κατά το Μεσαίωνα. Ένας από τους κυριότερους λόγους για την αδιαφορία αυτή είναι η εστίαση στις αμφίπλευρες ανταλλαγές μεταξύ της Δύσης και της ανατολικής Μεσογείου. Οι πληροφορίες που αφορούν το εμπόριο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με την Αίγυπτο είναι πολύ περισσότερες απ’ ό,τι συνήθως θεωρείται. Τόσο οι υζαντινές, οι αραβικές και οι περσικές πηγές, όσο και οι εβραϊκές που έχουν βρεθεί στην Αίγυπτο, μας παρέχουν διάφορες όψεις της δραστηριότητας εμπόρων και πλοίων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην περιοχή αυτή.Η καθιέρωση της Αιγύπτου ως του κυριότερου προμηθευτή μπαχαρικών και άλλων πολυτελών ανατολικών αγαθών προς τις χώρες της Μεσογείου κατά τον 10ο και 11ο αι., η οποία ενισχύθηκε κατά την ηγεμονία των Φατιμιδών, ήταν αποτέλεσμα της εντατικοποίησης του εμπορίου μεταξύ της χώρας αυτής και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Οι βυζαντινοί έμπ ροι ενδιαφέρονταν κυρίως για τα πολυτελή προϊόντα, ενώ σε αντάλλαγμα πρόσφεραν ξυλεία από τη Μ. Ασία, η οποία είχε μεγάλη ζήτηση στην Αίγυπτο για την κατασκευή πολεμικών πλοίων, μεταξωτά υφάσματα, τυρί από τη Μ. Ασία και κυρίως από την Κρήτη, και μαστίχα από τη Χίο. Τα προϊόντα μεταφέρονταν κατά κύριο λόγο σε βυζαντινά πλοία.Οι Αμαλφιτάνοι άρχισαν να αναμιγνύονται στο εμπόριο μεταξύ της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και της Αιγύπτου γύρω στα μέσα του 11ου αιώνα. Τους ακολούθησαν οι Βενετοί στα τέλη του ίδιου αιώνα, καθώς και οι Πιζάνοι και οι Γενο άτες κατά τον επόμενο. Το θαλάσσιο εμπόριο μεταξύ των δύο περιοχών εντάχθηκε σε ένα τριγωνικό εμπορικό δίκτυο που ένωνε μεταξύ τους τη Δύση, το Βυζάντιο και την Αίγυπτο. Τα προνόμια που πέτυχαν οι κυριότερες ιταλικές θαλάσσιες δυνάμεις στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, την Αίγυπτο και κυρίως στα σταυροφορικά κράτη της Ανατολής παρείχαν στους υπηκόους τους πολύ περισσότερα πλεονεκτήματα έναντι των Βυζαντινών.Η άμεση σύνδεση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με την Αίγυπτο σταδιακά μειώθηκε. Οι υπήκοοι της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας όλο και περισσό τερο ταξίδευαν σε ιταλικά πλοία και βασίζονταν σε ιταλούς μεσίτες και πράκτορες πλοίων, μέσω των οποίων επένδυαν τα χρήματά τους και προωθούσαν τα προϊόντα τους. Η ανάπτυξη αυτή εντοπίζεται κυρίως μεταξύ της Κων­σταντινούπολης και της Αιγύπτου.Με τη μελέτη αυτή καταρρίπτεται άπαξ και διαπαντός το στερεότυπο των σύγχρονων ιστορικών ότι οι βυζαντινοί έμποροι ήταν άτολμοι και δεν αναλάμβαναν πρωτοβουλία, από φόβο για τα μακρινά ταξίδια, και ότι περίμεναν παθητικά στα σπίτια τους την άφιξη εμπορευμάτων που μεταφέρονταν από ξένους.

• History and Archaeology
• Economics and Business

• Πολιτισμός, Βυζαντινός
• Οικονομική ιστορία
• Commerce

Περιέχει σημειώσεις, An extended stay at the Istituto Ellenico di Studi bizantini e postbizantini in Venice has greatly contributed to the preparation of this study. I wish to thank hereby Professor Chryssa Maltezou, Director of the Istituto, for her hospitality and friendship.