50-63

Το πλήθος επί της σκηνής

• Weiss, Auréliu

Είναι αρκετός καιρός που το πλήθος - ηθοποιός έπαψε να ελκύη τη φαντασία των δραματικών συγγραφέων, και ο ενθουσιασμός που εκδηλώθηκε πάνω στο θέμα της χρησιμοποιήσεως των λαϊκών μαζών, μειώθηκε άποτό- μως. Πρέπει μήπως νά πιστέψη κανείς — άφοΰ καμιά δυνατή έμπνευση δέν ξεπήδησε άπο τη ζωντανή πηγή τών λαϊκών παθών, έκδηλωμένων μαζικά — δτι τύ γοΰστο τών συγγραφέων καί τών θεατών έφθασε μέχρις άδιαφορίας ή αύστηρότητος άπέναντι σέ μιά σκηνική έπίδειξη, γιά τήν οποίαν έδειχναν κάποτε ένα ζωηρό, καί συχνά ένθερμο, ένδιαφέρον;Πολλοί συγγραφείς γρήγορα άντελήφθησαν δτι δέν είναι εδκολο νά παραστήσουν στή σκηνή τήν ομαδική ψυχή, κι’ δτι ή ίδια ή φύση της ψυχής αύτής, δέν μπορεί ν’ άποδοθή μέ μιά ικανοποιητική σκηνική έκφραση.Μιά δραματική σύγκρουση πρέπει νά είναι τύ άποτέλεσμα μιας άντιθέσεως παθών, θελήσεων, θεωρήσεων, ήθικής, καί μιά τέτοια σύγκρουση θά ήταν δύσκολα δυνατή, είτε άνάμεσα σ’ ένα πλήθος έκρηκτικύ κι’ ένα πρόσωπο, είτε άνάμεσα σέ δυο άντίθετα πλήθη.Οί χαρακτήρες, τά πάθη, ή ιδιοσυγκρασία, οί ιδεολογικές καί ήθικές θεωρήσεις, οί συγκρούσεις πού συνεπάγονται, δ,τι άποτελεϊ τήν άξια καί τή ζωή ενός δραματικού έργου, δέν έχουν άλλο τρόπο εκδηλώσεως παρά τήν έκφραση υπό μορφή διαλόγου. 'Η χειρονομία, ή κίνηση, οΐ στάσεις, ή σιωπή μπορούν νά έχουν ένα ρόλο άποκαλυπτικό, άλλά στο θέατρο ή προσφορά τους δέν μπορεί νά είναι παρά δευτερεύουσα σέ σχέση μέ το λόγο. ’Αλλά τό άληθινό πλήθος δέν άνέχεται ούτε συζήτηση ούτε άντίρρηση : ένας διάλογος μαζί του δέν είναι κανονικά νοητός.Έξ άλλου, καμιά τεχνική δέν μπορεί νά είναι Ικανή νά δαμάση τήν ομαδική ψυχή, μέχρι τοϋ σημείου νά διαπλάση τις έξελίξεις της σύμφωνα μέ τις άνάγκες τοϋ δράματος, γιατί ή ομαδική ψυχή δέν γεννιέται καί δέν μπορεί νά ζήση παρά σέ κατάσταση έπαναστάσεως. Πρέπει λοιπόν κανείς νά συναγάγη δτι άνάμεσα στή φύση τοϋ προσώπου - πλήθους καί στους ουσιώδεις δραματικούς κανόνες υπάρχει μιά άναλλοίωτη άσυμφωνία.Τέλος, δποια κι’ αν είναι ή άλήθεια τοϋ αισθήματος τοϋ πλήθους πού το άτομο έκφράζει ώς φερέφωνο, οί λέξεις παίρνουν ένα χαρακτήρα προσωπικό, βασισμένο πάνω στον ιδιαίτερο τόνο, τή συμπεριφορά καί τις θέσεις αύτοΰ πού τις προφέρει."Αν το πλήθος είναι κάπως περιορισμένο καί τιθασσευμένο στον άρχαιο χορό, αν δέν μπόρεσε νά πάρη ένα πρωτεύοντα ρόλο στήν έλληνική τραγωδία, τοΰτο δέν οφείλεται, δπως πίστεψαν μερικοί, στο δτι οί μεγάλοι τραγικοί δέν είχαν συνείδηση τής άπέραντης πηγής των παθών, πού τύ πλήθος θά μποροΰσε νά τούς προσφέρη, ή τοϋ μεγαλείου των κινήσεών του, ή τής έντονης γραφικότητάς του, άλλά στο δτι θά έπρεπε νά είχαν αίσθανθή πόσο ήταν άδύ- νατο κι’ έπικίνδυνο ένα εγχείρημα τόσο άντίθετο στο πνεΰμα τοϋ θεάτρου, μέ τούς βασικούς κανόνες του, καί τις βαθειές αιτίες, πού δλα συμβάλουν στό νά άντικατοπτρίζουν στή σκηνή τήν ένσυνείδητη ανθρώπινη προσωπικότητα. Στή μελέτη αύτή, ό Auréliu Weiss, δείχνει μέ πολλά παραδείγματα, δτι ή μία καί μοναδική ψυχή τοϋ πλήθους δταν παριστάνεται στή σκηνή, δέν είναι παρά μιά άνυπόστατη παραίσθηση καί δτι τύ θέατρο είναι άφιερω- μένο, άπύ τήν ίδια του τήν ουσία, στις προσωπικές συγκρούσεις.

• Arts

• Θέατρο

δραματουργία