Wahrheit und Lüge in der antiken Poesie
Part of : Χρονικά αισθητικής : ετήσιον δελτίον της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής ; Vol.ΙΘ-Κ, No.1, 1980, pages 71-75
Issue:
Pages:
71-75
Parallel Title:
Αλήθεια και ψεύδος στην αρχαία ποίηση
Author:
Abstract:
Αντικείμενο τής αρχαίας ποιήσεως είναι ή πραγματικότητα τοΰ ανθρώπινου βίου σέ όλες τίς διαστάσεις του καί ή ύπάρχουσα Ιεττορία, στήν οποία πρέπει νά συνυπολογισθεϊ καί ό μύθος. "Ετσι μέσα στό αρχαίο ποίημα πρέπει νά αναζητήσουμε τή γνώση τής αλήθειας καί τήν αποκάλυψη ή απόκρυψη αυτής τής άλήθειας. Γιατί ό ποιητής πρέπει νά μεταδώσει errò κοινό του τήν άλήθεια — σωστά ή όχι — , άφοϋ κατά τήν αρχαία αντίληψη ή ποίηση ύπηρετεΐ την άλήθεια. Ή κριτική, πού ασκείται ήδη στήν αρχαιότητα εναντίον τών ποιητών,δείχνει πώς σέ πολλούς ποιητές δέν πραγματώνονται οί απαιτήσεις μιας αντικειμενικής παρουσίασης τής πραγματικότητας. Έδώ πρέπει νά ληφθεϊ ύπ' όψη ή ευρύτατη αντίληψη, ότι ό ποιητής μεταδίδει ατούς ανθρώπους τά λόγια των Μουσών, οΐ οποίες καθορίζουν τήν έμπνευση τοΰ ποιητή (βλ. 'Όμηρο) καί τό περιεχόμενο τής ποιήσεως. Ή κριτική, πού ασκείται κυρίως στήν επική ποίηση, προέρχεται καί εξηγείται άπό δυό λόγους: α) έχει μεταβληθεϊ ή αντίληψη γιά τόν κόσμο, τούς θεούς καί τούς άνθρώπους, β) εχει αλλάξει ή ηθική συμπεριφορά. Ή κριτική αυτή, πού αρχίζει άπό τόν 6ο αί. π.Χ. (πβλ. Ξενοφάνη) συνεχίζεται (Πλάτων κ.ά.) καί φθάνει ώς τούς μεταγενέστερους χρόνους. Ή διατύπωση «πολλά ψεύδονται άοιόοί» αποτελεί βασικό κριτήριο για τούς μεταγενέστερους. Ή μομφή αυτή γιά τούς ποιητάς στηρίζεται στήν αντίθεση: αλήθεια - ψεύδος. Ή εξήγηση μπορεί νά είναι διττή: α) οΐ ποιητές ψεύδονται άπό άγνοια, β) οΐ ποιητές ψεύδονται σκόπιμα. Τό ψεύδος τοΰ ποιητή πραγματώνεται ή α) μέ τήν άπόκρυψη τής άλήθειας, ή β) μέ τή νόθευση τής άλήθειας.Τό παλαιότερο χωρίο, όπου ένας ποιητής διαχωρίζει τήν άλήθεια άπό το ψεύδος στήν ποίηση, είναι τό προοίμιο τής «Θεογονίας» τοΰ 'Ησιόδου. ’Εκεί λένε oi Μούσες στόν ποιητή (27/28): «ϊδμεν ψεύόεα πολλά λέγειν έτύμοισιν όμοια, / Τδμεν δ', εύτ' έθέλωμεν, άληθέα γηρύσασθαι». Άπό τόν ‘Ησίοδο και έπειτα έμεινε κοινός τόπος ή έπίθεση κατά τοϋ «ψεύόεσθαι» τών ποιητών. Βλ. καί Πίνδαρο, πού ξέρει, πώς ή Μούσα λέγει καί ψέματα καί πώς πολλοί ποιητές ψεύδονται. Τό θέμα άντιμετωπίζεται σέ ποιητές, φιλοσόφους, ρήτορες κλπ. σέ όλη τήν αρχαιότητα.
Subject:
Subject (LC):
