71-141

Αγάλματα βασιλέων της ελληνιστικής εποχής ως σύνναοι θεοί

• Schmidt-Dounas, Barbara

Η εργασία αυτή ασχολείται με μια ιδιαίτερη μορφή της λατρείας των ηγεμόνων της ελληνιστικής εποχής. Εξετάζει περιπτώσεις όπου λατρεύονταν οι ηγεμόνες ως σύνναοι θεοί άλλων θεοτήτων, με αποτέλεσμα να τοποθετείτο ένα δικό τους άγαλμα δίπλα στο λατρευτικό άγαλμα του θεού στον οποίο ήταν αφιερωμένος ο ναός. Γι’ αυτά τα αγάλματα μας πληροφορούν οι αρχαίοι συγγραφείς καθώς και οι επιγραφές. Πληροφορούμεθα ότι ήταν φτιαγμένα από μάρμαρο και ότι είχαν υπερφυσικό μέχρι κολοσσιαίο μέγεθος. Κατά τα άλλα επιβεβαιώνεται η χρήση του αγαλματικού τύπου του θωρακοφόρου από τις επιγραφές. Με βάση αυτές τις πληροφορίες εξετάζονται ορισμένα γλυπτά, που ερμηνεύτηκαν από ορισμένους ερευνητές ως αγάλματα σύνναων θεών. Σε συνδυασμό με τα αρχαιολογικά δεδομένα, αυτές οι πληροφορίες αποτελούν σημαντικά κριτήρια για την απόφαση, αν αυτές οι ερμηνείες είναι εσφαλμένες ή όχι. Από την εξέταση όλων αυτών των περιπτώσεων επιβεβαιώνεται η χρήση και ενός δεύτερου αγαλματικού τύπου, του ιματιοφόρου. Ήδη ο Nock παρατήρησε, ότι οι περιπτώσεις λατρειών ηγεμόνων στη μορφή συννάων θεών είναι λίγες. Οι λόγοι είναι διάφοροι. Ένας λόγος ήταν μάλλον η δυσκολία των τότε ανθρώπων να εκτιμήσουν, αν τα αγάλματα των ηγεμόνων στους σηκούς των ναών είχαν λατρευτικό ή τιμητικό χαρακτήρα. Αυτό συνέβαινε επειδή υπήρχαν επίσης τιμητικοί ανδριάντες σ’ αυτόν τον χώρο και οι επιγραφές των δύο κατηγοριών αγαλμάτων μπορούσαν να παρουσιάζουν ομοιότητες. Με την άποψη του Nock, ότι οι σύνναοι θεοί ήταν λίγοι επειδή μπορεί να υπήρχαν κατασκευαστικά προβλήματα ή προβλήματα χώρου που δυσκόλευαν την τοποθέτηση των αγαλμάτων, δεν είμαστε σύμφωνοι. Αντίθετα, η λατρεία ενός ηγεμόνα σε ένα δικό του τέμενος ήταν αρκετά πιο δαπανηρή, επειδή προϋπέθετε την αγορά ενός κατάλληλου οικοπέδου και την εξασφάλιση ορισμένων κατασκευών, αναγκαίων για τη λατρεία. Μπροστά σε αυτά, τα έξοδα για τις επεμβάσεις τις αναγκαίες για την εγκατάσταση του αγάλματος ενός σύνναου θεού ήταν λιγότερα. Παρόλ’ αυτά το γεγονός ότι οι πόλεις δεν απέφευγαν τις δαπάνες για τη δημιουργία ενός καινούριου τεμένους ρίχνει φως στις σχέσεις τους με τους ηγεμόνες της ελληνιστικής εποχής.

• History and Archaeology
• Arts

• Art, Ancient
• Arts and religion
• Sculpture
• Religion and politics
• Κλασσικές αρχαιότητες

Das Manuskript war im März 1993 abgeschlossen. Später erschienene Literatur konnte nicht mehr berücksichtigt werden.Mein Dank gilt dem DAI Athen (K.-V. von Eickstedt), der 1. Ephorie vorgeschichtlicher und klassischer Altertümer in Athen (P. G. Kalligas), der École Française d’Archéologie in Athen (K. Christofis), den Staatlichen Museen zu Berlin, Antikensammlung (H. Heres) und dem DAI Istanbul (C. Meyer-Schlichtmann, W. Radt) für das Überlassen von Fotografien und deren Publikationserlaubnis. Th. Stefanidou-Tiveriou und K. Höghammar verdanke ich den Hinweis auf die Panzerstatue AE 268 in Kos, die von N. Chr. Stampolidis in der AEphem 1992 (in Druck) als Statue Eumenes’ II. als σύνναος des Dionysos, aufgestellt im Pronaos des Dionysostempels auf der Agora von Kos, gedeutet wird. Leider kann sie hier nicht aufgenommen werden. Ich danke jedoch N. Chr. Stampolidis, dessen Aufsatz abzuwarten bleibt, für einige freundliche Auskünfte. Schließlich sei auch E. Voutiras für seine Hinweise und seine Diskussionsbereitschaft gedankt., Περιέχει εικόνες