131-137

Μπορεί κάτι να μοιάζει με κάτι άλλο; : το πρόβλημα της απεικόνισης στην τέχνη

Session 3: Problematics in aesthetics

• McAdoo, Nick

Στήν έργασία αύτή ύποστηρίζω τήν άποψη, ότι τά άπεικονιστικά έργα τέχνης πρέπει νά βασίζονται τουλάχιστον σ’ ένα έλάχιστο έπίπεδο ομοιότητας μέ τό θέμα τους. Αφήνω κατά μέρος τά δύσκολα άλλά άχι καί άξεπέραστα προβλήματα πού προκύπτουν στήν άπεικό- νιση φανταστικών κόσμων, άπομακρυσμένων χρονικά ιστορικών γεγονότων καί άλλα παρόμοια. Όταν τό θέμα είναι πολύ άφηρημένο γιά άμεση άπεικόνιση, θεωρώ ότι ή σχέση ομοιότητας ξεκινά άπό τήν ένσωμάτωση τού θέματος αύτοϋ. Αν, όπως ύποστηρίζουν ό Goodman καί οί στρουκτουραλιστές, ή σύμβαση καί μόνον αύτή καθορίζει τήν έκ μέρους μας άνάγνωση τών εικαστικών σημείων, τότε πρέπει νά δεχθούμε τήν παράλογη συνέπεια ότι ή άπεικόνιση ύποβιβάζεται σέ μιά υποδεέστερη μορφή γραφής. Κατά συνέπεια θά πρέπει νά θεωρήσουμε, ότι τά έπιφανειακά σημεία τών εικαστικών έργων τέχνης είναι τόσο αύθαίρετα καί άδιάφορα καθεαυτά, όσο καί τό σχήμα τών γραμμάτων καί τών λέξεων, παρά τή χαρακτηριστική πυκνότητα καί πληρότητα μέ τήν όποια ό Goodman διαφοροποιεί τά σημεία αύτά άπό έκεινα τού γραπτού λόγου. Ύπό αύτή τήν οπτική οί κονβενσιοναλιστές θά πρέπει νά έννοήσουν τήν άπεικονιστική τέχνη ώς έναν ιδιόρρυθμο κλάδο τής λογοτεχνίας, καί τό μεγαλύτερο πρόβλημα πού προκύπτει έδώ είναι ότι τά λογοτεχνικά έργα, καθώς έχουν ύλοποιηθεϊ μέσα άπό καθαρά συμβατικά σημεία, είναι πολλαπλά ύλοποιήσιμα - δηλαδή, δέν βασίζονται σέ μιά μοναδική άντιληπτική έκφραση, άλλά μπορούν νά μεταφερθούν τό ίδιο πάνω στίς σελίδες μέ άπειρα τυπογραφικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης καί τής γραφής Braille, στόν λόγο μέσα άπό διαφορετικούς τρόπους έκφοράς καί - άν καί μέ πιό προβληματικό τρόπο - μέσω τής μετάφρασης σέ άλλες γλώσσες. ”Αν οί κονβενσιοναλιστές διαφωνούν μέ τό ότι τά άπεικονιστικά έργα τέχνης διαθέτουν έναν ξεχωριστό αισθητικό χαρακτήρα πού δέν μπορεί νά ύποκατασταθεΐ, τότε θά πρέπει νά τά θεωρήσουμε ώς καλλιγραφία - πράγμα πού είναι άκόμη πιό παράλογο.Ό μοναδικός τρόπος επομένως γιά νά ύπερασπιστοΰμε τήν άπει- κονιστική τέχνη άπό τήν έπίθεση τής ψευδοαπεικονιστικής τέχνης πού εισάγουν οί κονβενσιοναλιστές - όπως είναι ό πίνακας τού Craig Martin πού άπεικονίζει ένα ποτήρι μέ νερό σέ ένα ράφι καί φέρει τόν τίτλο Βελανιδιά - είναι νά καθορίσουμε τήν ύπαρξη μιας εγγενούς εικαστικής σχέσης μεταξύ της άπεικόνισης καί τού άπεικονιζομένου - καί ποιά άλλη θά μπορούσε νά είναι αύτή άπό μιά σχέση μέ τήν ομοιότητα; Εξετάζω τόσο τά παραδοσιακά σχετικά κείμενα άσο καί αύτά τής σχολής τού Wollheim γιά τήν ομοιότητα καί συνεκτιμώ τά πρόσφατα σχόλια τού Levinson γιά τόν Wollheim, καθώς καί μιά μεταθεωρία γιά τήν άπεικόνιση πού είσήγαγε ό Robert Hopkins. ’Άν καί θά πρέπει νά λαμβάνεται ύπόψη ή γνώση τών καλλιτεχνικών συμβάσεων, άλλά καί ή πραγματική εικόνα τού κόσμου, ύποστηρίζω άτι παρ’ άλα αύτά ό Hopkins διατρέχει τόν κίνδυνο νά είναι τόσο αύθαίρετος άσο καί ό Goodman, έξαιτίας τής δυσκολίας νά είναι κανείς πάντα σέ θέση νά καθορίζει άπό πριν τί θεωρείται ομοιότητα - καί άτι έν πάση περιπτώσει, δέν χρειαζόμαστε τέτοιους άρους προκει- μένου νά άναγνωρίσουμε τήν ομοιότητα.

• Arts

• Τέχνη

εικαστικές τέχνες, visual arts