173-190

Η αμφισβήτηση της γλώσσας από και μέσω της γλώσσας : η γραφή ως τόπος της ουτοπίας στην Nathalie Sarraute και την Monique Wittig

Μορφές Καλλιτεχνικής Αμφισβήτησης - Κομφορμισμός και Αμφισβήτηση/Pluralité des formes de contestation artistique - Conformisme et contestation

• Armengaud, Françoise

Στό παρόν άρθρο ύποστηρίζονται οί έξης θέσεις: 1) ότι ή τέχνη είναι άμφισβήτηση στό μέτρο πού είναι καινοτομία, τόσο στό έπίπεδο της μορφής όσο καί στό έπίπεδο τού περιεχομένου καί 2) ότι ή αμφισβητούσα τέχνη πού προκύπτει άπό αύτόν τόν ορισμό δέν πρέπει νά συγχέεται μέ τή στρατευμένη τέχνη, ή όποια χαρακτηρίζεται άπό τή σχέση της μέ μία έξωτερική αιτία. Γιά νά δείξω πώς οί θέσεις αύτές έχουν έφαρμοστεϊ στό χώρο της λογοτεχνίας, άναλύω τό έργο της Nathalie Sarraute καί της Monique Wittig. Καί οί δύο, ή κάθε μιά μέ διαφορετικό τρόπο, χρησιμοποιούν αύτό πού άποκαλώ άμφισβήτηση της γλώσσας άπό καί μέσω της γλώσσας. Πρόθεσή τους δέν είναι τόσο νά άσκήσουν κριτική στή γλώσσα καθεαυτή, όσο νά ύποβάλουν εναν προβληματισμό όσον άφορά στόν πραγματικό ρόλο πού παίζουν οί λέξεις καί τά λόγια πού άνταλλάσσονται σέ μία συνομιλία. Αύτό έπιτρέπει νά γίνουν έμφανή τά «σκάνδαλα» πού κρύβονται πίσω άπό τήν καθημερινή χρήση τών λέξεων καί τών έκφράσεων. Αύτό ή μέν Sarraute τό έπιτυγχάνει κάνοντας ν’ άκουστεί αύτό πού δέν θέλουμε νά άκούσουμε, ή δέ Wittig, μανιώδης άναγνώστρια τής Sarraute, άμφισβητώντας, μέσα άπό μία συστηματική μελέτη τών προσωπικών άντωνυμιών, τήν καταπιεστική λειτουργία τού γένους.Ή γλώσσα καταλαμβάνει λοιπόν στό έργο τής Sarraute καί τής Wittig τίς τρεις άκόλουθες ιδιότητες. ’Αντικείμενο τής άμφισβήτησης, στό βαθμό πού άποτελεϊ τήν έδρα ένός κομφορμισμού - αύτό πού γιά τήν κοινή άντίληψη «πρέπει νά έννοούμε όταν λέμε...» - κομφορμισμού ό όποιος έπιτρέπει καί συγκαλύπτει τή βία τού λόγου, μιά καί ή σύμβαση καταφέρνει νά νομιμοποιεί τήν έπίθεση άποκρύβοντας τήν ύπαρξή της. "Οργανο τής άμφισβήτησης, ή γλώσσα πού εχει γίνει γραφή εισβάλλει στό έργο τών δύο συγγραφέων μέ μία σφοδρότητα ή όποια γιά τήν Nathalie Sarraute δέν είναι άλλη άπό αύτήν τής δημιουργίας. Τέλος, τόπος στόν όποιο έγκαθίσταται κάτι τό νέο, τό όποιο στήν Wittig σέ πολύ μεγαλύτερο βαθμό άπ’ ό,τι στήν Sarraute, άξίζει νά όνομασθει ούτοπία. Στό σημείο αύτό παραθέτω, προσυπογρά- φοντάς τες, τίς θέσεις τής Maryvonne Saison, σύμφωνα μέ τήν όποια ή τέχνη καταγγέλει μία κοινώς παραδεκτή πραγματικότητα καί ύπο- βιβάζει τό φανταστικό γιά νά έγκαταστήσει στή θέση του τό εύφάνταστο, δηλαδή τό δυνάμει ύπαρκτό στήν καρδιά τού πραγματικού. Επίσης συμφωνώ μέ τίς θέσεις τής Christine Delphy, ή όποια ύπο- στηρίζει δτι ούτοπία καί θεωρία είναι οϊ δυό όψεις τής 'ίδιας άναζή- τησης, άφοΰ ή θεωρία είναι ή άρνητική όψη ή φάση τής άνάλυσης των όντων καί ή ούτοπία είναι ή θετική.

• Arts
• Languages and Literature

• Τέχνη
• Λογοτεχνία