37-45

Ο καλλιτέχνης στην ιστορία : από την αμφισβήτηση στην παραβίαση

Κομφορμισμός και Αμφισβήτηση - Κριτική και Αμφισβήτηση/Conformisme et contestation - La critique comme contestation

• Brugère, Fabienne

Τί είναι αύτό πού κάνει την τέχνη νά έρχεται άντιμέτωπη μέ τήν Ιστορία; Ό ρόλος τού καλλιτέχνη στήν ιστορία είναι άναγκαστικά διφορούμενος έξαιτίας τής τυπικής απόστασης, τής παραγωγής τού έργου τέχνης στήν οποία οδηγεί κάθε δημιουργία. Θά θέλαμε νά έπισημάνουμε αύτή τήν άπορία πού είναι ιδιαίτερα έμφανής στήν περίπτωση τής τέχνης πού άμφισβητεϊ: κάθε καλλιτεχνική έκφραση, καί ειδικότερα ή εικαστική, άκόμη καί όταν αύτοσυστήνεται ώς μία πρακτική στήν ύπηρεσία μιας καλύτερης τάξης πραγμάτων, πραγματοποιείται στό πλαίσιο μιας ιστορίας τής τέχνης πού τής άναγνωρίζει μιά δυνατότητα εικαστικής άναφοράς. Κατ’ άρχάς είναι άπαραίτητη μία ταξινόμηση των μορφών τής άμφισβήτησης προκειμένου νά κατανοήσουμε τίς διάφορες άπόπειρες ρήξης καί άναγνώρισης πού άπαντώνται στό έργο τών σύγχρονων καλλιτεχνών.Μπορούμε νά διακρίνουμε τρεις βασικές μορφές άμφισβήτησης:- όντας έσωτερική στήν ιστορία τής τέχνης ή πρωτοπορία άνατρέπει τήν άκαδημαϊκή τέχνη (ομάδα Support-Surface).- θέτοντας ύπό άμφισβήτηση τήν καλλιτεχνική πρακτική ό καλλιτέχνης άναφέρεται σέ μία κρίση στήν τέχνη, μία έξάντληση τών ήδη ύφιστάμενων μορφών της (Kosuth).- ή εικαστική έκφραση γίνεται φορέας μιας ιδεολογίας τής στράτευσης, δηλαδή έκπροσωπεΐ μία κοινωνική, πολιτική ή ιστορική πρακτική πού τάσσεται στήν ύπηρεσία τής άλήθειας (Diego Rivera).Σέ κάθε μία άπό αύτές τίς περιπτώσεις πρέπει νά περιλάβουμε τό στοιχείο τής καινοτομίας στήν τέχνη, έναν βαθύτερο προβληματισμό πάνω στόν ορισμό καί τόν προορισμό τής τέχνης. "Αν καί ή άμφισβήτηση στήν τέχνη είναι ένα πολυδιάστατο θέμα, μπορούμε παρ’ όλα αύτά νά συμπυκνώσουμε τό ζήτημα τής ρήξης καί τής καινοτομίας στήν τέχνη σέ μία τέτοια προσέγγιση; Πώς μπορούμε νά άποφύγουμε τούς κινδύνους πού είναι έγγενείς στήν άμφισβήτηση, ή οποία παύει νά σκανδαλίζει καί νά έκπλήσσει μόλις ό κόσμος τής τέχνης καταφέρει νά τήν οίκειοποιηθεϊ; Θά πρέπει ίσως νά έπικαλεστοϋμε μιάν άλλη μορφή, κάπως πιό έμμεση, τής σχέσης τέχνης/ίστορίας: θύτην τής παραβίασης. Πράγμάτι, δημιουργώ σημαίνει εισάγω μιά παρέκκλιση. Δημιουργία ύπάρ- χει όταν ύπάρχει παρέκκλιση. Ή τέχνη καθιερώνει κατά κάποιο τρόπο ορισμένες ρήξεις πού βασίζονται στήν έλευθερία τού καλλιτέχνη. Ή δημιουργία είναι ενα γεγονός στό μέτρο πού συνιστά έξαίρεση καί εισάγει τήν άταξία καί τόν άνεπανάληπτο νεωτερισμό (Baselitz). Συνεπώς δημιουργώ δέν σημαίνει τόσο άτι άμφισβητώ ενα κατεστημένο άσο άτι οικοδομώ νέες καλλιτεχνικές μορφές είτε έρχόμε- νος σέ οριστική ρήξη μέ τό παρελθόν είτε λησμονώντας το όλότελα.

• Arts
• History and Archaeology

• Τέχνη
• Ιστορία
• Κοινωνικές επιστήμες